Vết thương hở tạo điều kiện cho vi sinh vật có hại xâm nhập và gây bệnh. Do vậy, các chất sát trùng đã được phát triển mạnh mẽ để ngăn ngừa mọi nguy cơ ngay từ giai đoạn sớm. Trong số đó, nano bạc bôi vết thương hở để kiểm soát nhiễm trùng và làm lành vết thương đang được coi là xu hướng mới.
Mục lục
Nguyên tắc điều trị vết thương hở
Vết thương hở là sự phá vỡ cấu trúc và chức năng của da, biểu hiện là nứt nẻ, rách da, chảy máu, tấy đỏ, lộ mô và tổ chức dưới da, gây đau nhức, khó chịu. Nếu không được chăm sóc đúng cách, vết thương hở dễ nhiễm trùng và gây ra các triệu chứng sốt, đau buốt, chảy mủ ở vết thương, mủ có mùi hôi.
Nhiều nguyên nhân có thể gây ra những vết thương hở trên da như:
- Trầy xước khi cọ xát vào các bề mặt thô ráp
- Vết cắt, vết rách da do các vật sắc nhọn
- Do phẫu thuật, vết đạn bắn,…
- Vết bỏng, loét ở người nằm liệt giường, người bệnh đái tháo đường.
Vết thương nhỏ thường dễ lành và có thể chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, những vết thương lớn, sâu cần được xử lý bởi người có chuyên môn y tế để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng.
Nguyên tắc khi điều trị vết thương hở:
- Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng, dung dịch sát khuẩn trước khi sơ cứu và đeo găng tay dùng một lần để tránh tiếp xúc trực tiếp với vết thương và dịch cơ thể của người bị thương.
- Cầm máu bằng miếng băng hoặc vải gạc sạch ép vào vết thương, đồng thời nâng cao vị trí vết thương so với tim (nếu được) để giảm chảy máu.
- Làm sạch vết thương ngay bằng nước muối sinh lý và các dung dịch sát khuẩn.
- Bôi thuốc chống viêm hoặc kháng sinh để giảm đau và ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Khâu vết thương (nếu vết thương hở lớn) và băng vết thương với vải sạch, băng gạc đã vô trùng. Cần thay băng và theo dõi tình trạng của vết thương thường xuyên.
Điều trị vết thương hở và phòng ngừa nhiễm trùng đang được chú trọng hàng đầu để hạn chế tình trạng phát triển của các vi khuẩn kháng thuốc hiện nay. Theo đó, vai trò của các chất sát trùng ngày càng được nâng cao do có khả năng tiêu diệt hầu hết vi sinh vật gây hại, làm giảm tần suất sử dụng kháng sinh và giúp dự trữ kháng sinh hiệu quả.
Ưu điểm của nano bạc bôi vết thương hở
Nano bạc là dạng tồn tại ở kích thước nano (1 – 100nm) của kim loại bạc với nhiều đặc tính sinh học có lợi như kháng khuẩn, chống viêm và thúc đẩy tái tạo mô. Nhờ những đặc tính này, nano đang dần được ứng dụng phổ biến trong các chế phẩm dùng trên da, kể cả vùng da trầy xước và các vết thương hở.
Những ưu điểm của nano bạc bôi vết thương hở:
Nano bạc làm lành vết thương hở nhanh chóng
Quá trình lành vết thương hở liên quan chặt chẽ đến những yếu tố tăng trưởng và Cytokine được giải phóng tại vết thương. Chăm sóc không hợp lý, nội độc tố vi khuẩn làm tăng giải phóng Cytokine tiền viêm, ức chế sản xuất các yếu tố tăng trưởng cũng như lắng đọng collagen trong vết thương, khiến vết thương lâu lành hơn.
Những nghiên cứu đánh giá hoạt tính của nano bạc đã chỉ ra vật liệu này có khả năng hạn chế sự tăng nồng độ Cytokine tiền viêm như IL-1, IL-6, TNF-α và thúc đẩy sự biệt hóa nguyên bào sợi thông qua điều chỉnh các yếu tố tăng trưởng TGF-β1, PDGF, VEGF. Nhờ cơ chế này, nano bạc giúp chống viêm và kích thích quá trình tạo collagen, từ đó phục hồi các tổn thương mô hiệu quả.
Nano bạc bôi vết thương hở giúp sát trùng, chống viêm nhiễm hiệu quả
Khi kháng sinh ra đời, bạc và các biện pháp điều trị nhiễm khuẩn không dùng kháng sinh khác không được chú ý nhiều. Tuy nhiên, trong bối cảnh kháng sinh không phát triển theo kịp sự kháng thuốc của vi khuẩn, sử dụng nano bạc diệt khuẩn đã bắt đầu được phổ biến trở lại.
Nano bạc có khả năng diệt khuẩn với nhiều cơ chế khác nhau. Với kích thước nhỏ, nano bạc có khả năng bám dính và xâm nhập qua màng tế bào vi khuẩn, giải phóng ion bạc. Các ion bạc và protein của vi khuẩn xảy ra tương tác tĩnh điện, khiến màng tế bào tăng tính thấm và bị phá vỡ, gây chết vi khuẩn.
Bên cạnh đó, ion bạc khi đi vào trong tế bào vi khuẩn sẽ gây ra một loạt tác động thông qua cơ chế cảm ứng stress oxy hóa, tạo các gốc tự do:
- Ức chế nhiều enzym quan trọng của quá trình hô hấp và chuyển hóa nội bào.
- Ức chế tổng hợp protein của vi khuẩn
- Làm tổn thương ADN của vi khuẩn bằng các liên kết với lưu huỳnh và phospho trong phân tử ADN.
Trong khi mỗi loại kháng sinh chỉ có thể tác động đến vi khuẩn theo 1 – 2 cơ chế nhất định, những cơ chế kể trên của nano bạc lại không đặc hiệu trên nhiều thành phần của vi khuẩn, khiến chúng khó kháng lại. Do vậy, nano bạc đang được coi là chất thay thế đầy hứa hẹn cho kháng sinh với hoạt tính mạnh trên hơn 650 loài vi khuẩn, bao gồm cả những vi khuẩn đã kháng thuốc.
Ngoài ra, nano bạc cũng có tác dụng trên virus và vi nấm với cơ chế và hiệu quả tương tự.
Nano bạc phối hợp kháng sinh giúp tăng hiệu quả ngừa nhiễm trùng
Nano bạc có tác dụng diệt khuẩn với nhiều loại vi khuẩn đa kháng như tụ cầu vàng kháng Methicillin, trực khuẩn mủ xanh, Klebsiella pneumoniae. Do vậy, nhiều đánh giá về hiệu quả của việc phối hợp nano bạc và kháng sinh đã được thực hiện với mục tiêu tìm ra giải pháp hạn chế vi khuẩn kháng thuốc.
Kết quả cho thấy, nano bạc phối hợp với kháng sinh đem lại hiệu quả diệt khuẩn tốt hơn so với dùng kháng sinh đơn độc. Điều này đã được cho là nhờ nano bạc có khả năng:
- Ức chế biến đổi thành phần màng tế bào vi khuẩn, giúp kháng sinh xâm nhập qua màng tốt hơn
- Ngăn cản hình thành bơm tống thuốc, giúp tập trung đủ nồng độ kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn
- Ức chế enzym kháng thuốc do vi khuẩn tiết ra
Với hiệu quả này, nano bạc bôi vết thương hở có thể hỗ trợ điều trị các trường hợp bội nhiễm vi khuẩn rất tốt.
Nano bạc có an toàn khi dùng để bôi vết thương hở không?
Khi dùng nano bạc bôi vết thương hở, một số lo ngại đã được đặt ra về tính an toàn của loại vật liệu này. Nano bạc có kích thước dưới 10nm đã được chứng minh có thể dễ dàng đi qua vết thương hở trên da xuống tuần hoàn.
Khi tích lũy trong cơ thể với nồng độ trên 44mg/l, nano bạc có thể gây tổn thương các tế bào như não, phổi, gan, thần kinh và tim mạch. Bên cạnh đó, các ion bạc cũng ảnh hưởng xấu đến các nguyên bào sợi ở nồng độ đủ lớn, gây độc . tính trên da.
Tuy nhiên, nano bạc có kích thước trên 20nm và có hàm lượng nhỏ hầu như không có khả năng thấm qua vết thương hở, tích lũy trong cơ thể và gây hại. Đồng thời, nano bạc có thể đem lại hiệu quả sát trùng ngay ở nồng độ 1 ppm.
Các chế phẩm nano bạc bôi vết thương hở hiện nay thường có kích thước trung bình trên 20nm và có hàm lượng rất thấp, chỉ vài mg. Vì vậy, các chế phẩm này được đánh giá là an toàn, không gây tác dụng phụ và có thể sử dụng cho cả trẻ em, phụ nữ có thai và cho con bú.
Cách chọn loại nano bạc bôi vết thương hở an toàn
Phương pháp điều trị vết thương hở có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người bị thương. Bởi vậy, khi lựa chọn nano bạc bôi vết thương hở, người bị thương cần chú ý chọn sản phẩm được chứng nhận hiệu quả và độ an toàn bởi các cơ quan có thẩm quyền.
Hiện nay, những dạng nano bạc được biến đổi bề mặt được coi là an toàn và hiệu quả hơn cả nhờ giảm thiểu được độc tính mà không gây ảnh hưởng đến các hoạt tính có lợi. Một trong số đó là phức hệ Nano bạc TSN – nano bạc chuẩn hóa học Acid Tannic được phát triển bởi các nhà khoa học hàng đầu tại Việt Nam.
Acid Tannic bao phủ lên hạt nano bạc vừa giúp tăng cường tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, vừa giúp cải tiến khả năng bám dính của nano bạc lên virus. Không chỉ vậy, Acid Tannic còn thúc đẩy sự co lại của vết thương và sự tăng sinh nguyên bào sợi. Nhờ vậy, phức hệ Nano bạc TSN cho hiệu quả làm lành vết thương hở và chống nhiễm trùng tốt hơn hẳn so với các loại nano bạc kim loại thông thường.
Gel bôi PlasmaKare No5 được độc quyền sáng chế bởi Innocare Pharma, là chế phẩm bôi vết thương hở duy nhất sử dụng phức hệ Nano bạc TSN chuẩn hóa trên thị trường hiện nay.
Bội nhiễm vi khuẩn kháng thuốc trên da và mô mềm đang đặt ra những thách thức cho nền y học hiện đại. Với những đặc tính toàn diện và hiệu quả, nano bạc bôi vết thương hở được coi là xu hướng kiểm soát nhiễm khuẩn mới và hiệu quả trên vi khuẩn kháng thuốc. Tuy nhiên, người bị thương cần lưu ý lựa chọn chế phẩm chứa nano bạc chuẩn hóa, an toàn và kết hợp với các phương pháp điều trị khác để tăng hiệu quả làm lành, ngăn ngừa tiến triển bội nhiễm.
