Nano bạc y dược

Dịch bệnh do vi sinh vật gây ra, cùng với các bệnh lý mạn tính trên da, niêm mạc và tình trạng kháng thuốc kháng sinh là những thách thức rất lớn của ngành y tế, đặc biệt các đại dịch mang tính toàn cầu như SAR-CoV-2, Cúm…. Đặc biệt, các nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra cơ chế kháng thuốc của vi khuẩn thông qua màng biofilm, một cấu trúc bao bọc lấy quần thể vi khuẩn và là phương tiện liên lạc giữa chúng. Các kháng sinh và chất sát trùng không có khả năng phá vỡ lớp màng biofilm này và gây ra tình trạng kháng thuốc.

Trước thực trạng đó, các dòng tinh thể kim loại bạc ở kích thước nano (Nano bạc) với cấu trúc đặc biệt được nghiên cứu ứng dụng rộng rãi trên thế giới và bắt đầu ứng dụng tại Việt Nam nhằm thay thế dần cho các chất sát trùng cũ. Tuy nhiên, dựa vào các y văn trên thế giới, không phải nano bạc ở bất kỳ kích thước nào cũng có tác dụng, an toàn để trở thành Nano bạc y dược. Đặc biệt các tác dụng kháng virus, kháng vi khuẩn kháng thuốc,  kháng viêm, liềm loét… chỉ có những loại nano bạc y dược đảm bảo đúng tiêu chuẩn và cấu trúc phù hợp đã được nghiên cứu kỹ càng mới có hiệu quả, an toàn.

Theo FDA ( Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ), Nano bạc là dạng kim loại bạc tồn tại ở kích thước nano (từ 1-100nm), nhằm tăng diện tích tiếp xúc bề mặt, đảm bảo hoạt tính của nano bạc dù sử dụng ở nồng độ phần triệu (ppm). Các dòng Nano bạc đảm bảo về yêu cầu kỹ thuật (nồng độ sử dụng, độ tinh thiết, kích thước, độ ổn định…) đảm bảo hiệu quả và độ an toàn được phép sử dụng trong y tế và được gọi chung là Nano bạc y dược.

Dung dịch nano bạc y dược là loại nano bạc chất lượng cao có thể sử dụng trong lĩnh vực y dược, thay đổi màu từ vàng nhạt với (20ppm) đến màu đỏ với nồng độ 500ppm và có thể chuyển sang xanh đen khi đạt nồng độ 5000ppm. Dung dịch Nano bạc y dược khoảng 20ppm có màu vàng rất nhạt đến vàng chanh, hoặc có màu vàng đậm tùy thuộc chất bảo vệ sử dụng. Tính chất đặc biệt này chỉ riêng Nano bạc mới có.

Lịch sử phát triển của Nano bạc y dược

Từ xa xưa, bạc là “loại thuốc” được sử dụng rộng rãi trong y học ở cả phương Đông và phương Tây. Hippocrates (460 TCN-380,370 TCN ), Ông tổ ngành Y phương Tây đã từng viết “Bạc có tính chất ngăn ngừa và chống lại một số loại bệnh”. Trong y học Phương Đông, bạc cũng được sử dụng như kim chỉ nam về sức khoẻ: bạc dùng trong các vết lở loét trên da, bạc để đánh cảm cạo gió, bạc đen đi khi hệ nội tiết kém hay trong thực phẩm có độc….

Tuy nhiên, phải đến 1920, FDA mới chính thức cho phép sử dụng muối bạc với tác dụng kháng khuẩn tại da, niêm mạc. Qua thời gian, muối bạc dần bị thay thế bởi các dạng bào chế và tồn tại khác của bạc do muối bạc hiệu quả nhanh nhưng có thể gây độc tố cho tế bào nếu sử dụng dài ngày.

Khoảng 1 thập kỷ trở lại đây, nhờ sự phát triển của khoa học kỹ thuật, nhiều dạng bào chế bạc được phát triển nhằm phát huy tối đa hoạt tính và tăng cường độ an toàn khi sử dụng. Nano bạc y dược là một trong những dạng tồn tại ở kích thước siêu nhỏ của bạc được giới y khoa đặc biệt quan tâm nhờ hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm và độ an toàn vượt trội so với muối bạc.

Hiện nay, nano bạc y dược được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như: Phủ các chi tiết xương nhân tạo,ống thông, điều trị nhiễm khuẩn sinh dục tiết niệu, băng điều trị vết thương như bỏng, điều trị các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp,…Đặc biệt trong lĩnh vực chăm sóc da niêm mạc, nano bạc y dược được sử dụng rộng rãi giúp kháng khuẩn, cải thiện các bệnh lý do nhiễm trùng gây ra.

Nano bạc y dược được biết đến với tác dụng kháng khuẩn vượt trội, hoàn toàn có thể thay thế các hoạt chất kháng khuẩn như PVP Iod, Chlorhexidine…

• Nano bạc y dược phá huỷ màng tế bào vi khuẩn: Dưới sự tác động của các ion Ag+ tích điện dương từ nano bạc, tính thấm của màng tế bào vi khuẩn bị thay đổi, các enzym tạo màng giảm hoạt động. Từ đó, nano bạc y dược gây phá vỡ cấu trúc peptidoglycan trên thành tế bào và tạo nhiều lỗ hổng trên màng gây thoát protein ra môi trường ngoại bào và gây chết vi khuẩn.

• Ngưng tụ các thành phần bên trong vi khuẩn: Nano bạc y dược với kích thước nhỏ, dễ dàng đi qua màng tế bào, tương tác với các cấu trúc bên trong như Protein, lipid, gây ngưng tụ các thành phần này của tế bào vi khuẩn. Nano bạc y dược cũng tương tác với ADN dẫn đến quá trình dime hoá pỷidin và cản trở sao chép ADN của vi khuẩn. Đồng thời, Nano bạc y dược cũng gây biến tính ribosome và gây ức chế quá trình dịch mã, tổng hợp protein. Hậu quả, vi khuẩn không thể nhân lên và bị tiêu diệt.
• Nano bạc y dược ức chế quá trình hô hấp và sinh năng lượng của vi khuẩn. Các ion Ag+ liên kết trực tiếp với các gốc -SH của enzym chuyển hoá oxy, từ đó gây ức chế hô hấp, đồng thời cản trở quá trình sinh năng lượng của vi khuẩn.

Đặc biệt, 1 số loại Nano bạc y dược dạng phức hệ như TSN (Acid tannic – Nano bạc Plasma) còn được tăng cường hiệu quả kháng virus, kháng khuẩn vượt trội. Sự hình thành của các gốc tự do thông qua hiệu ứng Plasmon chuyển đổi Ag thành Ag+ giúp tăng hiệu quả kháng khuẩn gấp nhiều lần so với các dạng nano bạc y dược thông thường. Nhiệt lượng do nano bạc y dược hấp thu năng lượng của tia Plasma cũng làm tổn thương cục bộ vi khuẩn và gây chết

Sự bùng nổ của các bệnh lý nhiễm trùng do virus gây ra trở thành mối đe doạ nguy hiểm cho loài người trong thế kỷ 21, đặc biệt các đại dịch nhiễm trùng hô hấp do siêu vi như Covid -19, SARs, H5N1…Do đó, các giải pháp sát trùng tại chỗ nhằm kiểm soát nhiễm trùng thế hệ mới đặc biệt được quan tâm phát triển mạnh. Bản thân Nano bạc y dược chỉ hiệu quả trên vi khuẩn và kém tác dụng trên virus. Do đó, nhằm phát huy tối đa hiệu quả kháng khuẩn, độ an toàn vốn có, tăng cường hiệu quả diệt virus của nano bạc y dược, các nhà khoa học đã phát triển các phức hệ mới, tiêu biểu là TSN (gồm acid Tannic và Nano bạc y dược từ công nghệ Plasma).

TSN –dạng tồn tại ưu việt của Nano bạc y dược

Phức hệ TSN, chất sát trùng thế hệ mới là kết quả nghiên cứu của sự hợp tác giữa các chuyên gia dược học và các chuyên gia công nghệ plasma tại Việt Nam. Đây là lần đầu tiên, các nhà khoa học Việt Nam làm chủ công nghệ chế tạo 1 chất sát trùng thế hệ mới, vượt trội về hiệu quả kháng virus, vi khuẩn, vi nấm; lại bổ sung hiệu quả chống viêm, liền loét, tái tạo da niêm mạc, đồng thời cũng tuyệt đối an toàn khi sử dụng

Không đơn giản là các tinh thể nano bạc y dược, phức hệ TSN là kết quả của quá trình nghiên cứu và kết hợp acid Tannic và Nano bạc Plasma trong 1 cấu trúc hạt nano duy nhất. Các nguyên tử bạc sắp xếp dạng tinh thể hình cầu, ở kích thước trung bình 20nm, với lớp acid Tannic trên bề mặt, tạo thành phức hệ TSN được kiểm soát chính xác, tạo nên những tác dụng tuyệt vời, và độ an toàn cao. Đặc biệt tỷ lệ hạt nano bạc y dược trên tổng lượng bạc lên đến hơn 99%.

Tác dụng vượt trội của Nano bạc y dược TSN

Nano bạc y dược TSN không chỉ vượt trội về khả năng diệt virus, vi khuẩn trong 30s, mà nguyên liệu này có khả năng chống viêm, liền loét mạnh. Đầy là ưu điểm riêng biệt của Nano bạc y dược TSN so với các hoạt chất sát trùng kinh điển như PVP iod (Cồn iod), Chlorhexidine và các dạng nano bạc khác.

• Tác dụng kháng khuẩn: Không chỉ tác dụng trên hơn 650 chủng vi khuẩn thông thường như các dòng Nano bạc khác, nano bạc y dược TSN còn đặc biệt hiệu quả trên vi khuẩn kháng thuốc, đặc biệt các chủng kháng thuốc gây bệnh đường hô hấp trên. Nano bạc y dược TSN với cấu trúc siêu nhỏ và khả năng bám dính tốt giúp tiếp cận, thay đổi và phá vỡ lớp màng biofilm, từ đó tiếp cận và diệt khuẩn hiệu quả.
• Tác dụng diệt virus: Lớp trên nano bạc y dược TSN giúp hạt Nano bám dính lên virus, ngăn cản sự tiếp xúc của virus với vật chủ. Đồng thời, Các ion Ag+ được giải phóng từ hiệu ứng Plasmon xâm nhập và gây ngưng tụ ADN/ARN của virus để tiêu diệt chúng, ngăn cản sự nhân lên và giải phóng của virus khỏi vật chủ. Hiện nay, chỉ Nano bạc y dược TSN mới có tác dụng diệt virus trong 30s (Kết quả được kiểm nghiệm bởi Bộ y tế)
• Tác dụng chống viêm: Nano bạc y dược TSN ức chế các chất trung gian hoá học của quá trình viêm, đồng thời tăng các hoạt chất chất viêm, giảm kêu gọi bạch cầu, đại thực bào…do đó làm giảm nhẹ các phản ứng viêm tại vị trí nhiễm trùng. Nhờ đó, các phản ứng sưng, nóng (sốt), đỏ, đau của bệnh nhân được giảm nhẹ.
• Tác dụng liền loét, tái tạo tế bào: Nhiều nghiên cứu trong nước và trên thế giới đã chỉ ra, Nano bạc y dược TSN có khả năng kích thích tăng sinh collagen giúp làm đầy và làm lành vết thương, đặc biệt các vết loét, bỏng…Nano bạc y dược TSN cũng kích thích quá trình biệt hoá tế bào, thúc đẩy quá trình sửa chữa và tái tạo các tế bào mới. Khả năng chống nhiễm trùng của Nano bạc y dược TSN cũng góp phần tăng cường hiệu quả liền loét nhanh.

Nano bạc y dược TSN với hiệu quả vượt trội và độ an toàn tuyệt đối, được đánh giá cao về tiềm năng ứng dụng trong chăm sóc sức khoẻ như: sản xuất các thiết bị y tế can thiệp, các sản phẩm điều trị tại chỗ nhiễm trùng hô hấp, bệnh về da do vi sinh vật hay các sản phẩm làm đẹp…

• Các thiết bị y tế can thiệp: Các loại băng gạc tẩm nano bạc y dược làm lành vết thương hở, ống catheter phủ lớp nano bạc giúp chống nhiễm trùng và biến chứng sau phẫu thuật hay các dụng cụ phẫu thuật được phủ Nano bạc y dược nhằm đảm bảo vô khuẩn và chống nhiễm trùng tại các vị trí phẫu thuật. Đặc biệt trong cấy ghép van tim bằng dụng cụ phủ Nano bạc y dược giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng và triệu chứng ở nơi đặt van tim.
• Súc họng điều trị tại chỗ trong nhiễm trùng hô hấp trên: Điều trị tại chỗ bằng các hoạt chất sát trùng như nano bạc y dược TSN là lựa chọn hàng đầu của các bác sỹ đối với các nhiễm trùng hô hấp trên. (viêm họng, viêm amidan, viêm tai giữa, viêm xoang, cúm…). Do 80% nguyên nhân gây bệnh do virus, vi khuẩn và tổn thương mang tính cục bộ tại đường hô hấp trên. Súc họng miệng chứa nano bạc y dược được khuyến khích sử dụng để phòng tái phát khi giao mùa, mùa lạnh hoặc sử dụng ngay khi có triệu chứng của viêm đường hô hấp. Trong các trường hợp nặng, súc họng miệng Nano bạc y dược TSN giúp hỗ trợ điều trị, giảm thời gian dùng thuốc và biến chứng.
• Các loại gel bôi da: Hiện nay, trên thị trường có nhiều chế phẩm sử dụng nano bạc y dược trong điều trị tại chỗ các bệnh lý trên da như viêm da cơ địa, eczema, viêm da do virus, vi khuẩn, vi nấm…Đặc biệt chú ý, đối với các vết thương hở như bỏng, loét, trầy xước… chỉ loại gel bôi da chứa nano bạc y dược TSN với độ an toàn cao, không thâm nhập vào các tế bào lành mới có thể được sử dụng. Cẩn trọng các chế phẩm bôi da chứa cồn và salicylate
• Các sản phẩm làm đẹp: Nano bạc y dược cũng đang được ứng dụng rộng rãi trong các sản phẩm trị mụn, sẹo thâm, làm lành nhanh vết thương hở nhờ khả năng tái tạo da, niêm mạc, hiệu quả. 1 số sản phẩm làm đẹp cũng bổ sung nano bạc y dược nhằm tăng hiệu quả làm sạch, kháng khuẩn và bảo vệ da.