Nano bạc diệt virus được ứng dụng nhiều trong các ngành vật liệu khoa học đang cho thấy tiềm năng trở thành thuốc kháng virus mới. Trong bối cảnh bùng dịch bệnh do Sar-Covid 2 gây ra, Nano bạc diệt virus đang là chủ đề được bàn luận sôi nổi do cơ chết tác dụng đa đích lên virus gây bệnh.
Mục lục
Tính hiệu quả của nano bạc diệt virus
Bên cạnh hoạt tính kháng khuẩn vượt trội, Nano bạc cho thấy tiềm năng chống lại tác nhân virus gây bệnh phổ biến cho người. Tuy nhiên hoạt lực của Nano bạc diệt virus còn nhiều hạn chế và không phải loại Nano bạc nào cũng hiệu quả trên virus.
Không phải tất cả các loại Nano bạc đều diệt virus
Virus là cơ thể không hoàn chỉnh nên cần phải kí sinh và sử dụng bộ máy tế bào để nhân bản và phát triển. Nano bạc diệt virus ở bước đầu tiên bằng việc ức chế giai đoạn virus tiếp xúc được với tế bào vật chủ bằng cơ chế cạnh tranh gắn thụ thể. Quá trình ức chế này phụ thuộc nhiều vào lực tương tác giữa Nano bạc và virus cũng như nồng độ và kích thước của hạt Nano bạc diệt virus…
- Khả năng Nano bạc bám dính lên bề mặt virus rất yếu làm giảm sự xâm nhập Nano bạc vào trong virus cũng như giảm khả năng cạnh tranh vị trí gắn với thụ thể của tế bào vật chủ.
- Kích thước cũng là yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến quá trình ức chế của Nano bạc diệt virus. Thụ thể Glycoprotein trên màng tế bào có kích cỡ khoảng 10nm, chính vì vậy các hạt Nano bạc cần kích thước phù hợp có thể gắn phù hợp với thụ thể trên bề mặt tế bào.
Chính vì hạn chế trên cần lựa chọn Nano bạc có kích thước phù hợp cũng như cải thiện khả năng bám dính của Nano bạc đối với virus để tăng hiệu quả điều trị bệnh.
Phân biệt Nano bạc diệt virus và Nano bạc không có khả năng diệt virus
Nano bạc thông thường có thể diệt được virus nhưng hiệu quả đạt được không cao. Chính vì vậy trong quá trình nghiên cứu và phát triển Nano bạc diệt virus đã được cải tiến để tăng tác dụng điều trị. Các loại Nano bạc biến tính đã ra đời, mang đầy đủ hoạt tính của Nano bạc diệt virus thông thường và được cải thiện khả năng diệt virus bằng cách thêm vào công thức acid Tannic, Chitosan… làm tăng khả năng bám dính. Những thành phần đó không những khắc phục nhược điểm của dạng Nano bạc thường mà còn tăng tác dụng điều trị nhờ khả năng kháng virus tự nhiên.
Cơ chế Nano bạc diệt virus
Để có thể gây bệnh virus cần trải qua quá trình bám dính, xâm nhập, sau đó nhân lên và phá bỏ tế bào vật chủ để lây lan sang các tế bào lành khác. Các thuốc kháng virus hiện nay chỉ tác dụng theo 1 đích duy nhất. Nano bạc diệt virus tác động vào tất cả các giai đoạn của virus gây bệnh mang lại hiệu quả diệt virus mạnh hơn. Trích từ bài đánh giá “Nano bạc như một chất diệt virus tiềm năng”, đăng tải trên trang NCBI, Stefania Galdiero và cộng sự đề xuất 4 cơ chế của Nano bạc diệt virus:
Nano bạc diệt virus bằng cách ngăn cản virus bám vào tế bào vật chủ
Muốn gây bệnh, virus cần xâm nhập vào tế bào sống và bám dính là bước quan trọng đầu tiên của cả quá trình. Trên bề mặt virus có các gai glycoprotein- các thụ thể để virus có thể liên kết với màng tế bào giúp chúng bám dính được để chuẩn bị cho quá trình hòa màng tiếp theo. Nano bạc diệt virus bằng cách bám lên các bề mặt, liên kết với Glycoprotein trên bề mặt virus, bao bọc lấy virus làm cho virus không thể liên kết thụ thể với các receptor trên màng tế bào vật chủ.
Nano bạc diệt virus nhờ ngăn không cho virus xâm nhập
Nếu virus bám được lên bề mặt tế bào, các hạt nano bạc che kín vị trí tiếp xúc tạo lớp ngăn cách ngăn cản không để virus hòa màng tháo vỏ, bơm vật liệu di truyền vào bên trong tế bào vật chủ. Không xâm nhập được vào tế bào vật chủ, virus sẽ nhanh chóng suy yếu và chết.
Nano bạc ngăn cản quá trình nhân lên của virus
Khi virus xâm nhập vào virus thì Nano bạc diệt virus bằng cách tác động đến quá trình nhân lên của nó trong tế bào vật chủ. Nano bạc bám trên virus, cùng với virus vào bên trong tế bào vật chủ. Khi virus tháo vỏ capsid, các hạt Nano Bạc giải phóng ion Ag+ cũng như gốc tự do sẽ phá hủy vật chất di truyền của virus. Nano bạc cũng gắn vào cỗ máy tổng hợp Protein (Ribosome), ngăn chặn sự tổng hợp vật liệu để lắp ráp tạo các virus mới.
Nano bạc diệt virus bằng cách ngăn chặn sự lây lan của virus
Sau khi nhân lên, các virus mới sẽ phá vỡ tế bào vật chủ để thoát ra. Các hạt Nano bạc ở sẵn trên màng tế bào vật chủ sẽ bám lên các virus mới. Các hạt Nano bạc ngăn không cho virus bám lên các tế bào lành khác làm giảm sự lây lan của virus. Virus không bám được lên tế bào khác sẽ không thể phát triển và nhân lên và sẽ bị tiêu diệt bên ngoài môi trường.
Với tác động trên cả 4 khâu gây bệnh của virus, Nano bạc diệt virus cho thấy hiệu quả diệt nhanh, diệt mạnh, giảm lây lan, giảm hiện tượng kháng thuốc của virus. Nano bạc có tính đặc hiệu đặc biệt với các tác nhân gây bệnh nên đảm bảo về độ an toàn cao khi không tác động lên tế bào cơ thể người.
Nano bạc diệt virus hiệu quả trên điều trị bệnh do virus gây nên
Trong những năm gần đây việc sử dụng Nano bạc diệt virus dần trở nên phổ biến và được công nhận nhờ hiệu quả vượt trội trong điều trị các bệnh trên đường hô hấp hay các bệnh ngoài da…
Nano bạc diệt virus trên bệnh đường hô hấp
Nano bạc cho thấy hoạt tính trên nhiều chủng virus gây nhiễm trùng hô hấp. Nhiều nghiên cứu trên thé giới đã chứng minh hiệu quả ức chế nhiều chủng virus với nồng độ ức chế vô cùng nhỏ.
Các bệnh trên đường hô hấp nguy hiểm đang là mối lo hiện nay khi không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, với các chủng nguy hiểm lây lan nhanh rất dễ bùng phát thành đại dịch, khó kiểm soát. Các tác nhân thường gây nhiễm trùng hô hấp thường gặp như:
- Các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp đến 80% nguyên nhân là do virus với những tác nhân như: Adenovirus, Rhinovirus, Influenza virus,…
- Thời điểm giao mùa hay các tác nhân gây kích ứng như khói bụi, rượu bia, thuốc lá sẽ là điều kiện thuận lợi để virus xâm nhập và gây nên các bệnh thường gặp như cúm mùa, viêm họng, viêm amidan,…
- Virus cúm cũng là nguyên nhân làm bùng phát các đợt bệnh dịch như SAR, MERD, hay COVID-19 gây hàng triệu người tử vong.
Nghiên cứu chứng minh hiệu quả Nano bạc diệt virus hiệu quả
Một nghiên cứu của Nana Chen và cộng sự (2013) trên chủng Adenovirus cho thấy Nano bạc gây biến đổi đến hình thái cũng như độc lực gây bệnh của virus. Nano bạc diệt virus bằng cách gây phá hủy cấu trúc hình lục giác của tế bào virus khi chỉ tiếp xúc sau 90 phút. Cùng với đó cũng quan sát thấy tải lượng ADN của virus giảm mạnh sau khi điều trị với Nano bạc cho thấy Nano bạc diệt virus bằng cách ức chế giai đoạn nhân lên của virus.
Tác dụng của Nano bạc diệt virus cũng được ứng dụng trong các chế phẩm vệ sinh hàng ngày phòng tránh các bệnh lây nhiễm. Các sản phẩm nước súc họng miệng phòng tránh và tiêu diệt hiệu quả các virus gây bệnh trên đường hô hấp giảm tỉ lệ bị viêm họng, cúm, viêm amidan… trong các đợt giao mùa. Nano bạc còn hỗ trợ điều trị, giảm nhanh các triệu chứng như ho, rát họng,…và giảm thiểu số lần phải dùng thuốc của bệnh nhân, giảm khả năng hình thành các chủng gây bệnh đề kháng thuốc.
Nano bạc diệt virus trong bệnh viêm da
Nano bạc được chứng minh có khả năng tiêu diệt các virus gây bệnh trên da như virus Herpes (HSV), virus Papillomavirus, gây viêm loét miệng nướu, Zona thần kinh, Viêm loét đường sinh duc…cho thấy tiềm năng được sử dụng điều trị các tổn thương trên da.
- Phức hợp kết hợp giữa Nano bạc và acid tannic cho thấy tác dụng hiệu quả của Nano bạc diệt virus HSV-2 gây viêm loét trên đường âm đạo ở người. Theo kết quả nghiên cứu in vivo được thực hiện ở Phần Lan, chuột được điều trị với Nano bạc cho đánh giá trên lâm sàng tốt hơn và tải lượng virus thấp hơn ở mô âm đạo so với nhóm không được điều trị. Sau khi bị tái nhiễm virus ở mô âm đạo của chuột cũng cho hiệu giá kháng thể kháng HSV-2 tốt hơn.Nồng độ trăm tế bào IFN-gamma +CD8+ T, tế bào B hoạt động, tế bào plasma đều tăng trong huyết thanh của chuột.Điều đó chứng minh hiệu quả diệt virus hiệu quả của Nano bạc.
- Ứng dụng diệt virus của Nano bạc trong các sản phẩm kem bôi trị zona, trị bỏng…Ngoài tác dụng tiêu diệt các chủng virus gây bệnh như virus Herpes gây loét da, niêm mạc, Nano bạc còn giảm phản ứng viêm trên vùng da tổn thương giảm các phản ứng quá mẫn của cơ thể và rút ngắn thời gian làm lành vết thương hơn.
Những câu hỏi thường gặp khi dùng Nano bạc diệt virus
Nhờ ngăn cản sự đề kháng thuốc mà Nano bạc diệt virus được ứng dụng rộng rãi, đặc biệt trong lĩnh vực y tế để phòng tránh và tiêu diệt virus. Trong những năm trở lại đây các nghiên cứu về hoạt tính kháng virus được thực nhiều trên nhiều chủng virus khác nhau đều cho kết quả khả quan, hứa hẹn về kỉ nguyên mới cho sự lên ngôi của thuốc Nano diệt virus trong tương lai gần.
Nano bạc diệt virus dùng bao lâu thì khỏi?
Theo kết quả thử nghiệm của Viện Plasma Việt Nam, Nano bạc cho thấy hiệu quả diệt virus nhanh, mạnh trong vòng 30s khi thử nghiệm trên chủng virus Bacteriophage. Nhờ vậy với trường hợp bệnh nhân mới chớm bị bệnh Nano bạc có thể giúp điều trị khỏi bệnh trong vòng 1-3 ngày. Với những trường hợp nặng, thời gian điều trị có thể kéo dài hơn.
Nano bạc có thể được dùng kèm với các thuốc điều trị chính để hỗ trợ điều trị cho các bệnh có thời gian điều trị kéo dài. Với trường hợp điều trị mạn tính nguy cơ mắc nhiễm trùng thứ cấp chiếm tỉ lệ cao. Nano bạc rất hiệu quả khi tiêu diệt cả vi khuẩn và virus gây bệnh.
Nano bạc diệt virus có an toàn không?
Các thuốc kháng virus đang được dùng hiện nay gặp rất nhiều tác dụng không mong muốn khi sử dụng. rất nhiều câu hỏi đặt ra về độ an toàn của Nano bạc diệt virus.
Nano bạc có tính nhận diện đặc hiệu chỉ tương tác với tác nhân gây bệnh. Nano bạc diệt virus theo nhiều cơ chế khác nhau nên diệt nhanh, giảm khả năng tương tác giữa Nano bạc với các tế bào khỏe mạnh.
Nano bạc được chứng minh độ an toàn sử dụng trong các chế phẩm điều trị bệnh. Theo quy định của Tổ chức Y tế thế giới WHO đã xác định liều lượng bạc tối đa không gây ảnh hưởng đối với sức khỏe con người là 10g khi hấp thụ từ từ. Chính vì ở dạng Nano nên nồng độ bạc được sử dụng rất nhỏ cỡ 1 phần triệu nên lượng bạc tích tụ nếu có rất nhỏ so với ngưỡng an toàn được công bố. Như vậy Nano bạc được coi là an toàn hơn nhiều so với các thuốc điều trị virus truyền thống.
Nano bạc diệt virus dùng lâu có nhờn không?
Tất cả các vi sinh vật gây bệnh đều có thể sinh ra tính kháng với các phương pháp điều trị nhất là khi việc sử dụng không hợp lý theo phác đồ quy định. Những đột biến gen kháng thuốc virus gây khó khăn trong việc phòng và điều trị bệnh. Khi virus tiếp xúc với Nano bạc dưới nồng độ ức chế trong khoảng thời gian dài rất dễ sinh ra nhờn thuốc. Giải pháp để đối phó với sự kháng thuốc này là cần có những quy định chặt chẽ trong việc sử dụng Nano bạc diệt virus. Ngoài ra thêm chất kháng lại sự đề kháng của virus cũng là một giải pháp cho hiện tượng nhờn thuốc.
Trong tự nhiên có rất nhiều hoạt chất sinh học mà con người chưa khám phá hết. Trên thế giới đang thực hiện nhiều nghiên cứu các dịch chiết tự nhiên như dịch chiết từ cây Pomegranate với hy vọng tìm ra hoạt chất tiềm năng chống lại sự đề kháng của virus.
Nano bạc diệt virus đem đến nhiều tác dụng vượt trội trong điều trị cũng như phòng tránh các bệnh do virus gây nên. Với tiềm năng phát triển như vậy, việc ứng dụng công nghệ Nano bạc diệt virus mang lại nhiều đột phá mới chống lại các chủng gây bệnh cũng như giảm độc tính khí sử dụng các loại thuốc kháng virus thông thường.
